Հայկական կողմի հայտարարությունները վկայում են ՀԱՊԿ աշխատանքի բոլոր ձևաչափերից Երևանի հեռանալու մասին՝ լրագրողներին ասել է ՌԴ ԱԳ փոխնախարար Ալեքսանդր Պանկինը՝ պատասխանելով նոյեմբերի 28-ին ՀԱՊԿ գագաթնաժողովին Հայաստանի մասնակցության հնարավորության մասին հարցին՝ տեղեկացնում է ՏԱՍՍ-ը։               
 

Ոչ միայն ե­րա­զանք, այլև ի­րա­կա­նու­թ­յուն

Ոչ միայն ե­րա­զանք, այլև ի­րա­կա­նու­թ­յուն
31.01.2020 | 11:49
Գյու­ղի դու­ռը չփա­կեք, մտ­նող կա։ Ա­մեն ան­գամ գյու­ղե­րում փակ կող­պե­քով դռ­ներ տես­նե­լիս շունչս կտր­վում է, էդ­քան թթ­ված­նի մեջ օ­դը չի հե­րի­քում։ ՈՒ կա­մաց-կա­մաց գյու­ղերս կող­պեք­նե­րի թան­գա­րան­նե­րի են վե­րած­վում։ Ա­րագ քայ­լե­րով մո­տե­նում եմ կող­պե­քով դռա­նը, որ պո­կեմ շպր­տեմ։ (Մեկ ա գյու­ղե­րում գո­ղու­թյուն չկա)... գո­նե չի երևա, որ տան­տե­րե­րը տա­նը չեն։ Բայց հենց հպ­վում եմ նույ­նիսկ ամ­ռան կե­սին գե­րեզ­մա­նա­յին սառ­նու­թյուն ու­նե­ցող կող­պե­քին, զգում եմ նրա ձեռ­քը, որ փա­կեց ու գնաց։ 3 բա­նա­լի էր։ Մե­կը տվեց հարևան Վար­դուշ տա­տին, որ մեկ-մեկ դու­ռը բա­ցի, գի­շեր­նե­րը լույ­սը վա­ռի, դո­շակ­ներն արևին տա։ Մե­կը` քա­ղա­քի դվա­յո­ռոդ­նի մոր­քու­րի աղջ­կան (ստեղ մե­նակ ինքն ա մնա­ցել), որ ա­մառ­նե­րը մի քա­նի օ­րով ե­րե­խե­քին գյուղ բե­րի... Մե­կը պա­հեց մո­տը, որ հան­կարծ կա­րող ա գի­շե­րով գա, էդ ժա­մին հո Վար­դուշ տա­տին քնից չի՞ հա­նե­լու։ Կող­պե­քը նուրբ շո­յե­լով` ձեռքս հետ եմ քա­շում...Կար­ծես մա­սուն­քի վրա­յից... ՈՒ սպա­սու­մով հե­ռա­նում, հա­վա­տա­լով, որ մի օր էս տա­նը պլեճ եմ ու­տե­լու տան­տե­րե­րի հետ։ Իսկ գի­շե­րը իմ գյու­ղում մութ է։ Վար­դուշ տատն էլ ար­դեն ծեր է, չի կա­րա ա­մեն օր գնա քո տան լույ­սը վա­ռի։ Հետ ա­րի...
Ստել­լա ՍԱ­ՐՈՒ­ԽԱ­ՆՅԱՆ
Ե­ՐԱ­ԶԱՆ­ՔԻ ԳՅՈՒՂ
Ա­ռօ­րյա հոգ­սե­րից կտր­վե­լու հա­մար հար­կա­վոր է մի­ջա­վայ­րի փո­փո­խու­թյուն, ո­րի լա­վա­գույն տար­բե­րա­կը տպա­վո­րու­թյուն­նե­րով ու գրավ­չու­թյուն­նե­րով հա­րուստ ուղևո­րու­թյունն է: Քա­ղա­քի թո­հու­բո­հից հե­ռա­նալն ու բնու­թյան, գյու­ղա­կան ան­դոր­րի մեջ հան­գիս­տը կազ­մա­կեր­պելն այ­սօր բազ­մա­թիվ եր­կր­նե­րում նա­խընտ­րե­լի են: Նմա­նա­տիպ հան­գս­տի վառ օ­րի­նակ­նե­րից է գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյու­նը: Ա­վան­դա­կան զբո­սաշր­ջու­թյան ձևե­րի կող­քին գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյու­նը նոր երևույթ է և որ­պես զբո­սաշր­ջու­թյան տա­րա­տե­սակ իր զար­գաց­ման պատ­մու­թյու­նը սկ­սել է Արևմտյան Եվ­րո­պա­յում՝ ան­ցյալ դա­րի 60-70-ա­կան թվա­կան­նե­րին: Իսկ նպա­տա­կը ե­ղել է գյու­ղա­կան հա­մայ­նք­նե­րում կազ­մա­կեր­պած գոր­ծու­նեու­թյան մի­ջո­ցով պահ­պա­նել, վե­րա­կեն­դա­նաց­նել տե­ղա­կան սո­վո­րույթ­նե­րը, ար­հեստ­նե­րը և զարկ տալ ձեռ­նար­կա­տի­րա­կան գոր­ծու­նեու­թյան զար­գաց­մա­նը: Մա­քուր օդ, ա­ռողջ քուն, ֆի­զի­կա­կան ակ­տի­վու­թյուն, բա­զում տպա­վո­րու­թյուն­ներ ու ծա­նո­թու­թյուն­ներ, նոր աշ­խար­հի, կեն­ցա­ղի ու ապ­րե­լա­կեր­պի բա­ցա­հայ­տում. ա­հա թե ինչ է ա­ռա­ջար­կում գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյու­նը:
Այս ա­մե­նը կա­րող են ա­պա­հո­վել նաև հայ­կա­կան գյու­ղե­րը, ո­րոնք ի­րենց բնու­թյամբ ու կեն­ցա­ղով գրա­վում են բազ­մա­թիվ զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի: Հա­յաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թյու­նը թեև տա­րի­ներ ա­ռաջ մշա­կել էր գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյան զար­գաց­ման ծրագ­րեր, սա­կայն դա­տե­լով հայ­կա­կան գյու­ղե­րի ներ­կա­յիս սր­տաճմ­լիկ վի­ճա­կից, այդ ծրագ­րերն ի­րենց ողջ բո­վան­դա­կու­թյամբ ու հե­ռան­կա­րով հան­դերձ մնա­ցել են թղ­թի վրա: Միչ­դեռ գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյու­նը՝ ագ­րո­տու­րիզ­մը, ո­րի զար­գաց­ման հա­մար Հա­յաս­տա­նը հա­րուստ է անհ­րա­ժեշտ բնա­կան ռե­սուրս­նե­րով՝ աշ­խար­հագ­րա­կան բա­րեն­պաստ դիրք, գե­ղե­ցիկ լեռ­նաշ­խարհ, ա­ռատ բու­սա­կա­նու­թյուն, հայ­կա­կան ա­վան­դա­կան խո­հա­նոց և ո­րը կարևոր­նե­րից է՝ հյու­րըն­կալ մարդ­կա­յին գոր­ծոն, կա­րող է ոչ միայն ճա­նա­չե­լի դարձ­նել գյու­ղը, այլև լու­ծել սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան բազ­մա­թիվ հար­ցեր:
Հատ­կա­պես դա­տարկ­վող գյու­ղե­րը մո­ռա­ցու­մից փր­կե­լու, ինչ­պես նաև զբո­սաշր­ջու­թյան զար­գաց­ման մի­ջո­ցով գյու­ղա­ցի­նե­րի կյան­քը հե­տաքր­քիր ու շա­հու­թա­բեր դարձ­նե­լու ծրագ­րե­րով այ­սօր բազ­մա­թիվ ե­րի­տա­սարդ կա­մա­վոր­ներ նա­խա­ձեռ­նել և ի­րա­գոր­ծում են ծրագ­րեր, ո­րոնք հե­տաքր­քիր ու շա­հա­վետ են գյու­ղի և գյու­ղաբ­նա­կի հա­մար: Նրան­ցից մե­կը ե­րա­զանքն ի­րա­կա­նու­թյուն դարձ­նե­լու դժ­վա­րին գոր­ծի նա­խա­ձեռ­նող, «Ե­րա­զան­քի գյուղ» նա­խագ­ծի հա­մա­հիմ­նա­դիր Ստել­լա ՍԱ­ՐՈՒ­ԽԱ­ՆՅԱՆՆ է:
ՔԱ­ՆԻ ԴԵՌ ԺԱՆ­ԳՈ­ՏԱԾ ԿՈՂ­ՊԵ­ՔԻ ՄԻ­ՋԻՑ ԾԻԼ Է ՏԱ­ԼԻՍ ԿԱ­ՆԱ­ՉԸ, ԳՅՈՒ­ՂԸ ՉԻ ՄԵՌ­ՆԻ
-Հայ գյուղն ու նրա­նում ապ­րող բնա­կիչ­նե­րի կեն­ցաղն ինձ հա­մար դար­ձել են կեն­սա­կերպ, ես նրան­ցով եմ ապ­րում, ե­թե մի շա­բաթ վե­րա­լից­քա­վոր­վե­լու հա­մար որևէ գյուղ չգ­նամ, ես ինձ լիար­ժեք չեմ զգա: Ես հեր­թով մտ­նում եմ բո­լո­րի տնե­րը, ծա­նո­թա­նում, կի­սում նրանց հա­ցը, սուրճ խմում, ու որ­պես շա­հա­ռու ընտ­րում եմ ակ­տիվ ըն­տա­նիք­ներ, ո­րոնք հե­տո կա­պող օ­ղակ կլի­նեն ի­րենց հետ աշ­խա­տե­լու հա­մար, ո­րով­հետև մի քա­նի այ­ցե­լու­թյու­նը բա­վա­կան չէ գյու­ղը զար­գաց­նե­լու հա­մար: Գյու­ղում է իմ արևը, ու ա­մեն ան­գամ գնա­լով ու մի գյու­ղա­ցու հա­ջո­ղու­թյու­նը գրան­ցե­լով հա­մա­րում եմ, որ նվա­ճել եմ թե­կուզ փոքր, բայց հաղ­թա­նակ,- «Ի­րա­տես»-ի հետ զրույ­ցում ա­սում է Ստել­լան:
Տա­րի­ներ ա­ռաջ, երբ «Կա­նաչ ա­րա­հետ» հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան մար­քե­թին­գի խոր­հր­դա­տու, «Իմ գյու­ղը» ՍՊԸ-ի տնօ­րեն Ստել­լա Սա­րու­խա­նյա­նը փոր­ձի փո­խա­նակ­ման նպա­տա­կով գտն­վում էր Գեր­մա­նիա­յում, նա իր հա­մար բա­ցա­հայ­տեց գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյան կարևո­րու­թյու­նը, ո­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա փո­խե­լու հայ­կա­կան գյու­ղի ու նրա բնակ­չի կեն­սա­կեր­պը, ո­րի շնոր­հիվ կկր­ճատ­վի աղ­քա­տու­թյու­նը, գյու­ղա­ցին կկարևո­րի իր անձն ու իր տու­նը որ­պես ռե­սուրս ու այլևս չի մտա­ծի գյու­ղը լքե­լու, գյու­ղի ան­դորր կյան­քը քա­ղա­քի ծխա­ռատ ե­ռու­զե­ռով փո­խե­լու մա­սին։ ՈՒ գյու­ղե­րը չեն դա­տարկ­վի:
Ստել­լա­յի պատ­կե­րաց­մամբ` զբո­սաշր­ջի­կը, վար­ձե­լով գյու­ղա­ցու տան թե­կուզ մեկ սե­նյա­կը, ոչ միայն հիա­նում է տե­ղի բնու­թյամբ ու պատ­մամ­շա­կու­թա­յին հու­շար­ձան­նե­րով, այլև ապ­րում է գյու­ղա­ցու կեն­ցա­ղով, կա­րո­ղա­նում է կով կթել, կեն­դա­նի­նե­րին կե­րակ­րել, ձի քշել, լա­վաշ թխել, խոտ հն­ձել, բնա­կիչ­նե­րի հետ զբաղ­վել վայ­րի հա­վա­քով, ու այդ դեպ­քում նա կցան­կա­նա ա­վե­լաց­նել գյու­ղա­կան հան­գիստն ու կյան­քը վա­յե­լե­լու օ­րե­րի քա­նա­կը: Բայց միա­ժա­մա­նակ զբո­սաշր­ջի­կը պետք է ա­պա­հով­ված լի­նի կեն­ցա­ղա­յին նոր­մալ պայ­ման­նե­րով, մա­քուր ու սնն­դա­րար մթերք­նե­րով, միայն այս դեպ­քում զբո­սաշր­ջի­կը կկապ­վի գյու­ղին, հայ գյու­ղա­ցու հա­մեստ տու­նը, ար­դար սնունդն ու ան­կեղծ զրույ­ցը կգե­րա­դա­սի թան­կար­ժեք ու ճոխ հյու­րա­նո­ցից:
-Ա­մեն գյուղ իր խո­հա­նոցն ու­նի, զբո­սաշր­ջի­կին ա­ռա­վել գրա­վում են հայ­կա­կան ու­տեստ­նե­րի բազ­մա­զա­նու­թյունն ու յու­րա­հատ­կու­թյու­նը, նրա մեջ մնում է «քիմ­քի» հի­շո­ղու­թյու­նը», այն, ինչ ու­տում է գյու­ղա­ցու տա­նը, ճա­շա­կում տվյալ գյու­ղում: Եվ վե­րա­դառ­նա­լով իր եր­կիր, մշ­տա­պես հի­շում է հայ­կա­կան գյու­ղում կե­րած կե­րակ­րի հա­մը: Օ­րի­նակ, Դրախ­տիկ գյու­ղի խո­հա­նո­ցի «բրեն­դը» սո­խե­ռա­ծով ու նռան հա­տիկ­նե­րով պատ­րաստ­ված սա­գի մսով կե­րա­կուրն է, Տա­վու­շի տա­րաշր­ջա­նի գյու­ղե­րում պատ­րաստ­վում է հրա­շա­լի թա­թար­բո­րա­կի, ո­րը «խան­գյալ» է կոչ­վում, ու այս­պես, ա­մեն գյուղ իր ու­տես­տով զբո­սաշր­ջի­կի հի­շո­ղու­թյան մեջ պահ­պա­նում է նաև իր մա­սին հի­շո­ղու­թյուն­ներ,- ա­սում է Ստել­լան:
Նրա հա­մոզ­մամբ, նաև այս­տեղ է պետք մտ­քի հե­ղա­փո­խու­թյուն: Պար­զից էլ պարզ է, որ հայ գյու­ղա­ցին ի ծնե հյու­րըն­կալ, հյու­րա­սեր է և ա­մոթ է հա­մա­րում հյու­րա­սի­րու­թյան դի­մաց վար­ձատր­վե­լը, դա դժ­վար է պատ­կե­րաց­նում: Սա­կայն կյան­քի պայ­ման­նե­րի բա­րե­լավ­ման նպա­տա­կով, ծա­ռա­յու­թյան դի­մաց վար­ձատ­րու­թյու­նը պետք է դի­տար­կի որ­պես իր աշ­խա­տան­քի ար­դյունք, գնա­հա­տում, դի­տար­կի որ­պես բիզ­նես: Այս դեպ­քում շա­հում են եր­կուս­տեք՝ գյու­ղա­ցին ու զբո­սաշր­ջի­կը. գյու­ղա­ցին` իր մա­տու­ցած ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի, է­կո­լո­գիա­պես մա­քուր սնն­դի վա­ճառ­քի, զբո­սաշր­ջի­կը՝ իր գնում­նե­րով գյու­ղա­ցուն ու գյու­ղին ա­ջակ­ցե­լու, գյու­ղա­ցու ջերմ ու սր­տա­բաց ըն­դու­նե­լու­թյան, հո­գա­տա­րու­թյան, է­կո­լո­գիա­պես ա­ռողջ սնն­դի ու ան­վր­դով հան­գս­տի հա­մար:
ՔԱ­ՂԱ­ՔԸ ԳՅՈՒՂ ԲԵ­ՐԵ­ԼՈՒ «ՆՈՒՐԲ ԱՐ­ՎԵՍ­ՏԸ»
-Գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյու­նը ըն­տա­նե­կան բիզ­նես է, որ­տեղ հա­ջո­ղու­թյու­նը կախ­ված է ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րի հա­մա­կարգ­ված աշ­խա­տան­քից: Այ­սօր գյու­ղա­ցի­նե­րը դժ­գո­հում են աշ­խա­տա­տե­ղի բա­ցա­կա­յու­թյու­նից, սա­կայն գյու­ղում աշ­խա­տա­տեղ չպետք է լի­նի, քա­նի որ գյու­ղա­ցու աշ­խա­տա­տեղն իր հո­ղա­մասն ու տունն է, հո­ղա­մա­սը պետք է մշա­կի կա­յուն գյու­ղատն­տե­սու­թյան զար­գաց­ման և ե­կա­մուտ ստա­նա­լու հա­մար, իսկ տունն օգ­տա­գոր­ծի զբո­սաշր­ջու­թյան հա­մար: Ան­մշակ հո­ղը զրկ­վում է ար­դյու­նա­վե­տու­թյու­նից, այ­սօր հա­մա­ցան­ցը հո­ղի ճիշտ մշակ­ման մա­սին գի­տե­լիք­նե­րի շտե­մա­րան է, կա­րող է օգտ­վել հա­մա­ցան­ցից,- ա­սում է Ստել­լան ու հա­վե­լում, որ գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյու­նը ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նի հատ­կա­պես սահ­մա­նա­մերձ գյու­ղե­րի հա­մար, քա­նի որ գյու­ղա­ցուն կա­պում է իր գյու­ղին ու հո­ղին:
Ստել­լան կար­ծում է, որ սահ­մա­նա­մերձ գյու­ղե­րի պահ­պան­ման հա­մար նպաս­տա­վոր պայ­ման­ներ են հար­կա­վոր, այդ հար­ցում կօգ­նի գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյու­նը: Գյու­ղա­ցու զբաղ­վա­ծու­թյունն ու շա­հույ­թը կա­րող են վա­րա­կել հարևա­նին, ու նա կներգ­րավ­վի այդ գոր­ծում: Այս դեպ­քում գյու­ղա­ցին կմ­տա­ծի ոչ թե գյու­ղից հե­ռա­նա­լու, այլ քա­ղա­քը գյուղ բե­րե­լու մա­սին: Մի կարևոր հարց ևս կլուծ­վի. գյու­ղաբ­նա­կը կմ­տա­հոգ­վի իր տան շր­ջա­կայ­քի ու առ­հա­սա­րակ գյու­ղի մաք­րու­թյամբ: Ճիշտ է, եվ­րո­պա­կան բա­րե­կարգ ու գե­ղե­ցիկ, հիա­նա­լի խնամ­ված տնա­մեր­ձե­րով հա­րուստ գյու­ղե­րը դեռևս ե­րա­զանք են մեզ հա­մար, սա­կայն թերևս այդ օրն էլ գա, երբ հայ­կա­կան գյու­ղե­րի ոչ միայն գե­ղա­տե­սիլ բնու­թյան, այլև հա­մա­չափ կա­ռուց­ված ու ար­տա­քին տես­քի մա­սին գո­վա­սան­քով կխո­սեն դր­սում:
-Գյու­ղաբ­նակ­ներն ի­րենց գյու­ղը պետք է ըն­կա­լեն, հա­մա­րեն որ­պես աշ­խար­հի կենտ­րո­նը, գյու­ղում ապ­րե­լով ի­րենց եր­ջա­նիկ զգան, գյու­ղի շր­ջա­նա­վարտն էլ բու­հա­կան կր­թու­թյուն ստա­նա­լուց հե­տո շտա­պի գյուղ, իր գի­տե­լիք­նե­րով ու նե­րու­ժով նպաս­տի գյու­ղի զար­գաց­մա­նը: Այ­լա­պես Երևանն ու ար­վար­ձան­նե­րը զար­գա­նում են, իսկ հե­ռա­վոր ու սահ­մա­նա­մերձ գյու­ղե­րը շա­րու­նա­կում են ան­տես­ված ու խո­ցե­լի մնալ,-ա­սում է Ստել­լան:
Գյու­ղե­րում ի­րա­կա­նաց­վող ծրագ­րե­րի մա­սին խո­սե­լիս Ստել­լան կարևո­րում է նաև չմ­շակ­վող տնա­մեր­ձե­րի ու ա­ռանձ­նատ­նե­րի ճա­կա­տա­գի­րը, ո­րով մտա­հոգ­ված են ինքն ու իր թի­մա­կից­նե­րը: Ծրագ­րի նպա­տակն է` օգ­նել գյու­ղաբ­նակ­նե­րին չվ­նաս­ված տներն ու չմ­շակ­վող տնա­մեր­ձե­րը վա­ճա­ռե­լու հար­ցում: Իսկ այ­սօր շատ քա­ղա­քաբ­նակ­ներ ցան­կա­նում են գյու­ղում ձեռք բե­րել սե­փա­կան տուն ու հո­ղա­մաս, ին­չը նույն­պես կն­պաս­տի գյու­ղի զար­գաց­մա­նը:
«ՍԻՐՏՍ ՆՈՐ ԳՅՈՒՂ Է ՈՒ­ԶՈՒՄ»
Ստել­լա­յի ծրագ­րե­րին կյանք ու շունչ են հա­ղոր­դում նաև նրա թի­մա­կից­նե­րը, ին­չը Ստել­լա­յի խոս­քով, կա­յուն չէ, քա­նի որ յու­րա­քան­չյուր նոր նա­խագ­ծի մա­սին նա տե­ղե­կաց­նում է հա­մա­ցան­ցի՝ ֆեյս­բու­քյան է­ջի մի­ջո­ցով: Բա­վա­կան է գրի՝ «Սիրտս նոր գյուղ է ու­զում» և տաս­նյակ մար­դիկ ար­ձա­գան­քում են նրա կո­չին:
-Պար­տա­դիր չէ, որ իմ ծրագ­րերն ի­րա­կա­նաց­վեն նույն թի­մով, չեմ ու­զուն, որ ամ­բողջ բեռն ի­րենց ու­սե­րին կրեն,- ա­սում է Ստել­լան,- Ի­րա­կա­նում մենք՝ հա­յերս, շատ պատ­րաս­տա­կամ, հո­ղը սի­րող ազգ ենք, ես դրա­նում հա­մոզ­վել եմ գյու­ղա­կան զբո­սաշր­ջու­թյան զար­գաց­ման հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող ծրագ­րե­րի վրա աշ­խա­տե­լիս: Հատ­կա­պես շատ են այն ե­րի­տա­սարդ­նե­րը, ով­քեր պատ­րաստ են կա­մա­վոր սո­ցիա­լա­կան ծրա­գիր ի­րա­կա­նաց­նե­լու: Օ­րի­նակ, Դրախ­տիկ գյու­ղում գոր­ծում է 21 հո­գուց բաղ­կա­ցած թիմ, Սե­մյո­նով­կա­յում՝ 43 հո­գուց բաղ­կա­ցած բո­լո­րո­վին այլ թիմ, Քա­րա­բեր­դում՝ 22-ն են, Գառ­նա­ռի­ճում՝ 41-ը, ու երբ հաշ­վում եմ իմ մեծ ըն­տա­նի­քը, տես­նում եմ, որ նրանց թի­վը շուրջ 500-ի է հաս­նում, իսկ դա փոքր թիվ չէ, ե­թե հաշ­վենք, որ սա կա­մա­վոր աշ­խա­տանք է:
Դե ինչ, իսկ կա­ռա­վա­րու­թյա­նը մնում է լու­ծել հե­ռա­վոր ու սահ­մա­նա­մերձ գյու­ղե­րի են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի՝ ճա­նա­պարհ­նե­րի, սան­հան­գույ­ցի, պատ­մամ­շա­կու­թա­յին հու­շար­ձան­նե­րի, դրանց շր­ջա­կայ­քի մաք­րու­թյան ու պահ­պա­նու­թյան և է­լի բազ­մա­թիվ հար­ցեր:
Ա­նուշ ՆԵՐ­ՍԻ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 30549

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ